Trẻ sơ sinh thường bị tưa lưỡi là hiện tượng trên lưỡi trẻ xuất hiện những màng giả mạc có màu trắng, bám chắc vào lưỡi rất khó lau rửa. Trẻ bị tưa lưỡi dễ bị chảy máu khi cọ xát và gây đau rát. Vậy tại sao trẻ bị bệnh tưa lưỡi và bệnh có điều trị được không? Chăm sóc mẹ bé sẽ giúp mẹ giải đáp thắc mắc này nhé!
Tưa lưỡi ở trẻ và nhiễm trùng nấm men
Bệnh tưa lưỡi ở trẻ là bệnh nhiễm trùng do nấm candida gây ra. Nấm candida có sẵn trong miệng và cơ thể chúng ta một cách tự nhiên, thường không gây hại. Tuy nhiên, nếu gặp điều kiện thuận lợi, nó phát triển và nhân lên số lượng quá nhiều, ngoài tầm kiểm soát sẽ gây nhiễm trùng.
Trẻ có thể nhiễm nấm candida tại nhiều vị trí trên cơ thể, nhưng chủ yếu là những nơi có môi trường ẩm ướt và gọi chung là nhiễm trùng nấm men như: khu vực đóng tã, bộ phận sinh dục, vùng da có nếp gấp. Riêng nhiễm nấm candida trong miệng thì được gọi là nấm miệng hay tưa lưỡi. Trẻ sơ sinh có nguy cơ bị nấm miệng nhiều hơn nhưng trẻ lớn vẫn có thể mắc bệnh này. Trẻ bị tưa lưỡi cũng như nhiễm các loại nấm khác đều rất dễ lây lan.
Ở người lớn, nấm candida gây ra nhiễm trùng âm đạo và đây là “nỗi khổ không của riêng ai” đối với chị em phụ nữ, đặc biệt trong thời kỳ mang thai.
Những nguy cơ trẻ bị tưa lưỡi
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đều có thể mắc tưa lưỡi, tuy nhiên một số trẻ có nguy cơ cao bị tưa lưỡi hơn nếu:
- Trẻ sinh non hoặc trẻ bị suy dinh dưỡng.
- Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng.
- Trẻ bị nhiễm nấm men do lây từ mẹ bị nấm âm đạo.
- Trẻ bú mẹ bị nhiễm nấm men vùng vú mà chưa được điều trị.
- Máy hút sữa không vệ sinh và tiệt trùng đúng cách.
- Trẻ ngậm bình sữa và núm ti giả quá lâu và thường xuyên.
- Trẻ sử dụng kháng sinh hoặc trẻ bú mẹ khi mẹ đang dùng kháng sinh.
- Trẻ có hệ miễn dịch suy yếu.
Dấu hiệu và triệu chứng trẻ bị tưa lưỡi và nhiễm trùng nấm men
Trẻ bị tưa lưỡi (nhiễm nấm candida trong miệng)
- Trẻ có thể bị nhiễm nấm trên mặt lưỡi, vòm miệng hoặc hai bên trong má.
- Ban đầu miệng trẻ xuất hiện các đốm nhỏ màu trắng hoặc vàng kem và phẳng. Khi nấm phát triển nhiều hơn thì các này kết hợp với nhau tạo thành mảng. Đôi khi các mảng đốm trắng nhìn giống như lớp phủ màu trắng, còn đa phần chúng sệt sệt giống phomai.
- Bạn không thể loại bỏ các mảng trắng này mà không gây chảy máu.
- Trẻ có cảm giác đau khi bú hoặc nuốt nên trong thời gian bị tưa lưỡi trẻ sẽ không bú nhiều như bình thường.
Nhiễm trùng nấm men khu vực đóng tã
Bạn đừng nhầm nhiễm nấm men với hăm tã. Mặc dù nhìn thoáng qua bạn thấy chúng có vẻ giống nhau, nhưng thực chất đây là hai bệnh ngoài da khác nhau.
Hăm tã là do da bị kích ứng khi tiếp xúc với nước tiểu hoặc phân trong thời gian dài. Còn nhiễm trùng nấm men là do trẻ nhiễm nấm candida tại vùng đóng tã. Một số đặc điểm vùng da đóng tã bị nhiễm nấm như:
- Da trẻ xuất hiện các mảng đỏ tươi có thể nhỏ, có thể lớn kèm, hoặc có thể có các cạnh nổi lên hay các vết sưng nhỏ.
- Xuất hiện mụn có mủ và chảy ra khi bị chà xát.
Nhiễm trùng nấm men âm đạo
Nhiễm trùng nấm âm đạo rất hiếm khi gặp ở trẻ nhỏ, tuy nhiên một số trẻ sử dụng thuốc kháng sinh hoặc suy giảm hệ miễn dịch cũng có thể bị nấm âm đạo. Lúc này âm đạo trẻ đỏ và ngứa, rát. Có thể có dịch sệt sệt như kem chảy ra từ âm đạo.
Chăm sóc trẻ bị nhiễm nấm men
Trẻ bị tưa lưỡi
Trẻ cần được tới khám bác sĩ khi xuất hiện triệu chứng tưa lưỡi. Bác sĩ có thể sẽ kê cho trẻ những thuốc trị nấm dạng siro hoặc viên uống tùy vào độ tuổi của trẻ. Một số thuốc chống nấm phổ biến như: nystatin (Mycostatin ® ), fluconazole (Diflucan ® ), hoặc itraconazole (Sporanox ® ).
Bệnh tưa lưỡi thường sẽ khỏi sau 4 – 5 ngày nếu như mẹ chú ý điều trị cho trẻ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, uống thuốc đúng liều. Mặc dù các biểu hiện của nấm đã biến mất nhưng lượng nấm lớn vẫn có thể còn trong miệng trẻ.
Hướng dẫn sử dụng thuốc cho trẻ bị tưa lưỡi
Thuốc trị nấm miệng cho trẻ thường ở dạng lỏng và có ống nhỏ giọt kèm theo. Bạn nhỏ thuốc trực tiếp vào vết loét do nấm và không cho trẻ ăn trong thời gian khuyến cáo để thuốc có thể phát huy tác dụng. Thuốc trị nấm miệng an toàn khi trẻ nuốt phải. Tốt nhất bạn nên nhỏ thuốc sau khi trẻ vừa bú mẹ.
Các bước nhỏ thuốc cho trẻ bị tưa lưỡi
- Vệ sinh tay bạn sạch sẽ.
- Để nhỏ vào bên trong má, bạn đặt trẻ nằm ngửa rồi quay đầu trẻ sang một bên để má có mảng trắng xuống giường. Bạn nhẹ nhàng mở miệng của trẻ và nhỏ thuốc vào bên trong má. Bạn lặp như vậy với má bên kia.
- Dùng tăm bông hoặc gạc lưỡi để thoa đều thuốc lên các mảng trắng trong miệng.
- Đối với trẻ lớn hơn, bạn có thể cho trẻ ngậm thuốc trong thời gian khuyến nghị của nhà sản xuất rồi nuốt.
- Chờ một thời gian theo chỉ dẫn trước khi cho trẻ ăn bất cứ thứ gì.
Lưu ý khi chăm sóc trẻ bị tưa lưỡi tại nhà
Luôn chắc chắn rằng tay của bạn sạch sẽ trước và sau khi chạm vào miệng trẻ hoặc những gì tiếp xúc với miệng trẻ để tránh truyền bệnh cho thành viên khác trong gia đình.
- Đảm bảo cung cấp đủ chất lỏng cho trẻ để trẻ không bị mất nước.
- Tiệt trùng sạch núm vú của trẻ sau khi sử dụng bằng nước sôi trong 10 phút.
- Trẻ chỉ nên bú bình tối đa 20 phút mỗi lần để tránh kích ứng miệng.
- Hạn chế tối đa việc sử dụng ti giả và cần tiệt trùng như khi làm sạch núm của bình sữa. Không dùng núm ti giả cho bất kỳ trẻ nào khác ngoài con bạn.
- Không cho trẻ dùng chung cốc, đồ chơi với người khác.
- Nếu trẻ bú mẹ: cần lau sạch từng bên vú của bạn bằng nước và lau khô trước khi cho trẻ bú. Nếu núm vú của bạn có dấu hiệu nhiễm nấm, bạn cần điều trị nấm song song với trẻ.
- Nếu bạn dùng máy hút sữa, các bộ phận của máy cũng cần được tiệt trùng.
- Với trẻ trên 6 tháng, bạn có thể cho trẻ dùng xịt họng từ keo ong để trị cũng như phòng ngừa nấm miệng. Keo ong được biết đến như một loại “kháng sinh tự nhiên”, có tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm, kháng virus, mang đến nhiều lợi ích sức khỏe cho con người.
Trẻ bị nhiễm nấm men khu vực khác
Đối với trẻ bị nhiễm nấm men ở khu vực đóng tã hoặc bộ phận sinh dục, bác sĩ có thể sẽ kê thuốc bôi trị nấm. Ngoài ra, bạn có thể cho trẻ tắm và vệ sinh bộ phận sinh dục bằng sữa tắm có khả năng chống nấm dành riêng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Một số nước tắm thảo dược cũng chứa các dược liệu chống nấm tự nhiên vừa hiệu quả, vừa an toàn.
Lưu ý: Bạn không nên tự ý mua thuốc để điều trị nấm men cho trẻ mà không hỏi ý kiến bác sĩ.
Điều trị nấm men khu vực đóng tã
Nếu trẻ bị nấm ngoài da hoặc nấm khu vực đóng tã, bác sĩ sẽ kê cho trẻ toa thuốc mỡ hoặc kem để trị nấm. Điều quan trọng là bạn luôn phải rửa tay sạch sẽ trước và sau khi thoa thuốc cho trẻ. Để giúp da trẻ mau lành, bạn đặc biệt lưu ý giữ cho da trẻ sạch và khô thoáng.
Chăm sóc tại nhà cho trẻ bị nhiễm nấm khu vực đóng tã
- Tắm gội, vệ sinh cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ sạch sẽ.
- Bạn cần thay tã cho trẻ thường xuyên, định kỳ sau 2 – 3h nếu trẻ không tiêu tiểu và thay tã ngay khi trẻ xả thải.
- Sau mỗi lần thay tã, bạn cần vệ sinh sạch mông và khu vực đóng tã (lưu ý các nếp gấp trên cơ thể trẻ) từ trước ra sau bằng khăn mềm và nước ấm hay nước tắm thảo dược cho bé hoặc xà phòng dịu nhẹ.
- Không nên dùng các loại giấy ướt có cồn, có mùi và một số hóa chất gây kích ứng da trẻ.
- Không nên chà xát da trẻ vì sẽ khiến da bị tổn thương đồng thời gây đau rát cho trẻ.
- Nếu khu vực phát ban quá nghiêm trọng và trẻ đau đớn quấy khóc khi vệ sinh thì bạn có thể ngâm mông trẻ trong bồn nước ấm sau mỗi lần thay tã để dễ vệ sinh hơn.
- Dùng khăn mềm vỗ nhẹ cho da trẻ khô hoàn toàn.
- Bạn có thể sử dụng kem nano bạc hoặc kem oxit kẽm để chống nấm và chống hăm tã cho trẻ.
- Không nên sử dụng các loại thuốc hoặc kem bôi chứa steroid, bộ talc hoặc phấn rôm cho trẻ vì nó sẽ khiến vùng da bị tổn thương trở nên tồi tệ hơn.
- Cố gắng để trẻ không đóng tã bỉm trong thời gian dài giúp da trẻ được thở, không khí sẽ làm khô và chữa lành vết phát ban.
- Mặc tã cho trẻ lỏng hơn bình thường để giảm thiểu ma sát khi tiếp xúc với da trẻ.
Dù trẻ bị tưa lưỡi hay nhiễm trùng nấm men ngoài da thì bạn cũng cần đưa trẻ đi khám và tái khám nếu sau 3 ngày tình trạng của trẻ tồi tệ hơn hoặc sau 10 ngày vùng da bị tổn thương không được cải thiện.